Sjukehusstrid anno 1930

I kjølvatnet av at eg var med i TV2-debatt om lokalsjukehus og Regjeringa si snik-nedlegging av Nordfjord sjukehus, fekk eg nylig eit handskrive brev i posten frå ei eldre dame busett på Stord.

I brevet fortalde ho om far sin, Haldor Halvorsen, som var revyforfattar og rimsmed i Florø i 1930-åra. På denne tida lagde han mellom anna ei revyvise om sjukehusstriden i Sogn og Fjordane den gongen, ein strid som har svært gjenkjennelege trekk med situasjonen 80 år seinare.

Reyteksten har lege i skuffa sidan 1930-åra, men ho meinte at det no i 2011 kunne vere artig om teksten kom til heider og verdighet igjen. Eg har difor fått lov med henne å publisere revyteksten "Sykehussaka i Florø ca år 1930" på bloggen min, som ei "nypremiere" 80 år etter.

Ho stilte eit krav for at eg skulle få publisere teksten: Å forklare lesarane om "herr Singer" ssom er omtalt i teksten og om gåvebrevet han etterlot seg.

Det gjer eg med glede. William Henry Singer jr. var ein styrtrik "stålarving" frå USA som kom til Nordfjord fyrste gong i 1912, og seinare slo seg ned i ein praktvilla i Olden. Han var ein mesen av dei sjeldne. Mellom dei mange tiltaka han finansierte i sitt nærmiljø var bygginga av eit sjukehus, Nordfjord sjukehus, som sto ferdig på Nordfjordeid i 1936. Bygginga av dette sjukehuset med pengar frå Singer vakte sinne i Florø. Singer hadde først (før 1930) lovd å gå inn med store pengebidrag til bygging av eit fylkessjukehus for Sogn og Fjordane i Florø, men trekte løftet tilbake til fordel for bygging av eit eige sjukehus for Nordfjord. Beslutninga om å finansiere eit eige sjukehus i Nordfjord vart gjort i nært samråd med hans gode ven og rådgjevar hotelleigar Rasmus Yri, som også får sitt pass påskrive i revyteksten.

Del to av historia er like interessant: Då Singer si enke Anna i 1949 overdrog det privat finansierte og privat drevne sjukehuset med alt utstyr og inventar vederlagsfritt til det offentlege, skjedde det i form av eit tinglyst gåvebrev til den norske staten med følgande klausul innbakt: "Skulle sykehusets drift i fremtiden måtte legges ned av hensyn til rasjonell og betre sykebetjening innen fylket, er fylkeskommunen forpliktet til å nytte eiendommen i avdøde William H. Singers og hustru Anna B. Singers ånd, til bedring av forholdene i distriktet, såvidt mulig til formål av humanitær art» Vidare heiter det at: «For å treffe beslutning om nedleggelse av nedleggelse til annet formål, skal det undersøkes om Røde Kors, Norske kvinners sanitetsforening eller lignende institusjoner er villige til å overta den fremtidige frift av sykehuset som sådan".

Den raudgrøne Regjeringa og Helse Førde er no i 2011 i ferd med å legge ned sjukehuset - utan å følgje opp klausulane i det tinglyste gåvebrevet frå den gong staten fekk overlevert sjukehuset gratis frå private givarar. Det er muligens ei sak vi får høyre meir om i tida som kjem..

Men uansett: Her er revyteksten frå sjukehussstriden i Florø i 1930:

Revyvise "Sykehussaka i Florø ca år 1930"

(Tekst: Haldor Halvorsen, f 1905. Melodi: "Vi elsker se på fotball både kona mi og jeg..")

Med Nordfjord og med Sogn har vi nu krangla i lang tid

Om fylkessykehuset som på Florø skulle bli

Og fylkestinget hadde jo beslutta det i fjor,

men efter på så krangla de og brukte store ord.

Igjen har de vært samla hver en ordførerfigur,

og tænkt at 60 senger skal nu bygges i et skur

Men Osland inn i Vevring han har vært så hyggeig,

han tænkte viss at det var bedst vi bygget bryggeri.

Men jeg har regna på at hvis vi det skal få, så måtte Osland sitte for sig selv på Holmengrå.

De husker vel i Eid var det jo sammenkallt en klikk,

som skulde drøfte spørsmålet om bygging av klinikk.

Den gavmilde herr Singer og vor kjære Yri-mand

De skulde drive sykehus med kløkt og god forstand.

Hr Yri sa han kunde begynde å øve sig på svin,

og Singer kunde sy igjen med Singer symaskin.

Mens overlæge Freihof in i Stryn var blid som smør,

han sa han kunde lytte med sitt lille hørerør.

Og jeg har regna ut, at hvis du da blir sjuk, så blev du frisk igjen, om du helt var slokna ut.

Ja rundt i hele fylket har de vært misundelig,

fordi at sykehuset ut på Florø skulde bli.

I Høyanger ja der slutta de å drikke akevitt,

fordi at vi non penger i fra Monopolet fikk.

Den store doktor Trædal med krave og med floss,

han har nu ranget trøien og vil at vi skal sloss.

Og jeg har tenkt at sykhussaken nu er blitt så fæl,

at vi må mobilisere og slå hverandre halvt ihjæl.

Da har jeg regna med, hvis dette skulle skje, vi kunde ha bruk for sykehus på hvert et stoppested.