Eid, Mai 1895
Tusenvis av unge karar frå Sunnmøre og Fjordane har nettopp inntatt Eid for tre intense månader med soldatliv på Noregs eldste ekersisplass. Heile bygda står på hovudet. Soldatar er innlosjert i kvar einaste hus. I Eidselva driv Jekteholekjerringane klesvask. Folk i bygda kan følgje med på skyteøvingar, militær drill, marsj og korpsmusikk frå morgon til kveld. Kvar søndag er det mønstring og parade med langt over tusen soldatar - og etterpå fest og moro. Eidajentene får møte tilreisande soldatar og offiserar i dansen. Det er elskhug og eksis.
Samtidig er det ein politisk nerve i Eida-samfunnet vi aldri har sett maken til. Kampen for lausriving frå Sverige og det reine norske flagget er i gang. Venstre-rørsla er i si stordomstid, med eldsjeler som slåst for målsak, folkestyre og eit samfunn med mindre klasseskilje. Eid har fått eiga lokalavis, eigne ungdomsblad og frilynde ungdomslag, frie frå kyrkja sin strenge kontroll og vaksen overstyring.
Eid, juni 2011
Alt som har skjedd i Noreg sidan, er prega av dei opprørske 1890-åra. Alt som har skjedd på Eid, er prega av det som her også var Holtermanns tid, obersten som førte Eid opp til dei store høgder som militær samlingsstad.
Til helga får du sjansen til å stige inn i ei tidsmaskin. Du vil då bli tatt med tilbake til Eid anno 17. mai 1895, til Elskhug og eksis. Du vil bli tatt med storm. Du får møte offiserane, dei unge rekruttane, dei vakre Eida-jentene, alle borna og opprørske ungdommar som braut med den gamle tida og innvarsla ei ny. Og ikkje minst: Du får oppleve Kjøsnesmusikken: Militærmusikken som var startskotet for 150 års samanhengande musikkhistorie på Eid, og som var lydsporet til både elskhug og eskis.
Min apell er enkel: Møt opp i Malakoff til helga. Set av to timar fredag, laurdag eller søndag til å få den fantastiske historia inn i ryggmargen - ei historie som bør vere felleseige for alle som bur i Eid og Nordfjord elles. Opne hjartet ditt for Elskhug og eksis.
Samuel Kjøsnes
Fanejunker
