Helsepolitikk i fri flyt

Eg er ikkje av dei som meiner alt på død og liv må vere som før, heller ikkje i helsepolitikken. Teknologiske mulegheiter endrar seg, kommunikasjonar endrar seg, folk sine behov, levealder og helse endrar seg. Helsevesenet må endre seg i takt med det. Det må også sjukehusaksjonistar land og strand rundt ta inn over seg.

Likevel er det for meg umulig å godta den parodien på ein endringsprosess vi dei siste åra har sett I Sogn og Fjordane i regi av Helse Førde og deira innhyra konsulentstab frå PriceWaterhouseCoopers (PWC). Ein prosess som denne veka kuliminerte med at styret I Helse Vest velsigna Helse Førde/PWC sin plan for å rasere dei helsefaglege miljøa innanfor somatikken i Nordfjord og Sogn, og la helseinstitusjonane her sitje att med noko ein må vere Tor Bremer for å kalle eit lokalsjukehus slik regjeringspartia lovde veljarane før valet i 2009 og Regjeringa deretter forplikta seg til i Soria Moria.

Mykje kan seiast om dette, og om kva framtidige konsekvensar det vil ha å bygge ned eit fag- og kompetansemiljø på nettopp det regionkommunenivået vi I framtida må bygge opp for å kunne handtere eldrebølgja utan at velferdsstaten skal knekke nakken. Det meste av dette sett frå ein Nordfjord-ståstad er allereie sagt på ein glimrande måte av  Ap-veteran Rune Mikael Hetle på hans private blogg, som du finn her

Uansett: No er Helse Førde/PWC sin strengt tatt uinteressante parodi-prosess ferdig. Det er først no det er alvor.  No ligg avgjerda om framtida for lokalsjukehusa I Sogn og Fjordane I Helseministeren og den raudgrøne Regjeringa sine hender. Då er det på tide å gå til aksjon.

Som eg og mange andre sa på folkemøtet om sjukehus i Operahuset på Eid i vinter: Sjukehussaka der den no står handlar ikkje om å levere ”flinke” svar i  Helse Førde sine parodiske høyringsrundar. Helse Førde og Helse Vest har for lengst bestemt seg for at sjukehuset på Eid skal fjernast bit for bit. Når vi no i veka på ein oppsiktsvekkande tydeleg måte fekk demonstrert det vi alle eigentleg visste, at styret og administrasjonen i Helse Vest ikkje ein gong veit kva reisetider vi snakkar om i den regionen dei vil legge ned fødetilbodet (og ikkje syns den manglande kunnskapen gjer så mykje heller anna enn at det var litt artig, sjekk her og her), så syner det at dette ikkje på noko tidspunkt har vore reelle prosessar med eit seriøst beslutningsgrunnlag.

Denne saka handlar kun om ein ting: Rå politisk makt. Det einaste som kan sikre framtida på sjukehuset på Eid no er om Ap, Sp og SV sine politikarar i Nordfjord – med Eid-ordførar, 1. vara til Stortinget og nestleiar i SFj Arbeiderparti Sonja Edvardsen i spissen – no i samla flokk set hardt mot hardt overfor sine parti sentralt. Haldningar av typen ”det er så kjekt å vere ordførar at det har eg tenkt å fortsette med uansett” er ikkje lenger gangbar mynt dersom sjukehuset skal ha ei framtid.

La meg understreke, sidan mange kjenner meg som Venstre-mann, at eg med det ikkje meiner å seie at dei andre partia enn dei raudgrøne nødvendigvis er så mykje betre eller verre i å handtere sjukehussaka i Sogn og Fjordane på ein fornuftig måte. Det er ikkje kven som er best eller verst det handlar om, men om kven som bestemmer. Og det er det ingen tvil om: Det er Ap, Sp og SV som gjennom si fleirtalsregjering sit med all politisk makt nasjonalt, og dermed sit med nøkkelen til

a) Om Helseministeren godtar nedlegging av dagens lokalsjukehus på Eid

b) Om ein godtar Komiske Ali-argumentasjonen om at det som no skjer ikkje er ei nedlegging, og ikkje i strid med raudgrøne valløfte og SoriaMoria.

Eg meiner personleg at politikarane i Nordfjord – med sjukehusordførar Sonja Edvardsen i spissen – i samla flokk bør sette hardt mot hardt mot Helseministeren på følgande tre konkrete punkt. Det må vere eit samla krav at desse tre punkta må innfriast før det blir tatt endeleg stilling til framtidig sjukehusstruktur i Sogn og Fjordane  - og før det blir gjort noko ”snik-nedlegging” av til dømes fødeavdelinga på Eid:

1. Krevje eit heilskapleg samfunnsrekneskap for dei strukturendringane som no blir foreslått - gjennomført av ein instans som er uavhengig av Helse Førde

Dei einaste reknestykka eg har sett, er reknestykke på innsparingar i dei interne rekneskapa i Helse Førde/Helse Vest. Det går an å ha forståing for at styret i Helse Førde/Helse Vest konsenterer seg om dette, men for Storting og Regjering er det dei heilskaplege samfunnsmessige verknadene som er interessante. Slik eg ser det, vil denne storstilte sentraliseringa føre til store auka kostander for næringsliv og privatpersonar i heile regionen vår. Det vil til dømes bli enormt mykje meir tid som går vekk i reiser – det er kostnader Helse Førde no skyv over på folk og næringsliv i Nordfjord.

Kan Regjeringa godta at ei slik strukturendring blir gjennomført utan at dei samla samfunnsøkonomiske effektane ein gong er rekna på?

2. Krevje ei uavhengig risikoanalyse for medisinske pasientar og fødande i Nordfjord ved ei evt. nedlegging av fødeavdelinga i Nordfjord og ei dramatisk endring av det indremedisinske tilbodet

 Vi har dei siste månadene fått opp mange døme på fødslar i Nordfjord der ”akseptabel reisetid” til sjukehus har vore avgjerande. Eg klarer ikkje å sjå at dette er noko Helse Førde/PWC har gått i djupna på, og eg trur ikkje nokon i Nordfjord ser det slik at det er lagt fram fornuftig argumentasjon på korleis det nye fødetilbodet som no blir skissert kan gi like god tryggleik for dei fødande som dagens tilbod. All dokumentasjon frå Helse Førde – i den grad den finst - er farga av at dei har eit overordna mål om ein ny struktur som er gitt på førehand, og tilpassar argumentasjonen ut frå det.

Det minste Helseministeren må sørge for no, er at det blir gjort ei uavhengig risikoanalyse av konsekvensane for dei fødande og medisinske pasientar i Nordfjord ved den nye strukturen som blir forslått, samanlikna med dagens fødetilbod og medisinske organisering. Og det må gjerast før tilbodet evt blir nedlagt/ omstrukturert, ikkje etterpå.

3. Krevje ein uavhengig gjennomgang av Helse Førde sin arbeidsgivarpolitikk overfor sine tilsette på sjukehuset på Eid siste 5-10 år - til dømes i regi av Arbeidstilsynet

Eg trur alle som ser Helse Førde frå utsida, er sjokkert over den måten dei over tid har behandla sine tilsette på sjukehuset på Eid på. Det virkar som det er ei medviten, systematisk forskjellsbehandling av dei tilsette i Helse Førde avhengig av kvar dei har arbeidsstaden sin, med velsigning frå toppnivå i organisasjonen. Å bli utsett for ein langvarig nedbyggings-/nedleggingsprosess initiert av sin eigen arbeidsgivar er ei enorm belastning for kvar enkelt av dei tilsette som er involvert. Det virkar ikkje som Helse Førde i det heile tatt har sett i verk tiltak som skal ivareta dei tilsette på Eid i denne situasjonen. Dette ville ein t d ha forventa og krevd av ein kvar privat arbeidsgivar, liten eller stor, i tilsvarande situasjon.

At dette er eit reelt problem og ein systematisk ukultur i Helse Førde, vart med skremande tydelighet demonstrert i den ferske saka der Førde-overlege Rune Larsen gjekk ut med direkte kritikk mot kolleger på Eid si handtering av ei dødsulukke utan å kjenne heile saka, og utan at dette tilsyneltande har fått konsekvensar i ettertid eller på nokon måte handtert aktivt av Helse Førde som arbeidsgivar. Når ein slik framgangsmåte er blitt gangbar mynt i Helse Førde, er det for meg tydeleg at det no finst eit A-lag og eit B-lag av tilsette i Helse Førde, med velsigning frå høgste hold.

Dette er tre punkt eg meiner bør vere eit godt grunnlag for å setje hardt mot hardt frå dei raudgrøne politikarane i Nordfjord, med Eid-ordføraren i spissen, overfor Helseministeren og Regjeringa. Dersom ikkje Helseministeren og Regjeringa ein gong er villig til å gjennomføre denne type uavhengige gjennomgangar før ei så alvorleg beslutning som nedbygging av lokalsjukehuset på Eid blir fatta, så kan eg ikkje skjønne korleis det er mulig for Ap-ordførar Sonja Edvardsen eller nokon andre raudgrøne politikarar i Nordfjord å bli verande i sine verv og sine parti.

Mykje kan seiast om den tafatte haldninga Eid som vertskapskommune for sjukehuset og dei andre Nordfjordkommunane over lang tid har synt for å bygge sterk lagånd og felles slagkraft I Nordfjord-regionen, og som ein no har blitt straffa hardt for ved å vere eit lett bytte for PWC sine konsulentar og Helse Førde sine rapportbestillarar. Det skal eg kome tilbake til ved minst eitt anna høve.

Men det er enno ikkje for seint: Enno har dei raudgrøne politkarane I Nordfjord sjansen til å syne kva dei er laga av – og at folk i Nordfjord sitt ve og vel til sjuande og sist er det viktigaste. Det er no det avgjerande slaget står – dette er siste sjanse til å stoppe ein helsepolitikk I fri flyt mot ukjent mål. Den er i alle fall ikkje på veg mot SoriaMoria.


Dette innlegget er ein utvida versjon av eit intervju i Fjordabladet laurdag 4. desember. Eg vil sterkt oppmode alle som har mulighet til å møte opp på Noregs første digitale demonstrasjon til støtte for Nordfjord sjukehus i Måløy måndag 6. desember kl 16.